Bestuurdersaansprakelijkheid: waar moet je rekening mee houden wanneer je optreedt als bestuurder?

Wie wordt als bestuurder aanzien?

Als bestuurder ben je verantwoordelijk voor het reilen en zeilen binnen de vennootschap. De taken van een bestuurder zijn tweeledig:

• Je bent verantwoordelijk voor een correct bestuur van de vennootschap en houd je dus bezig met de interne beslissingsprocedures.
• Je bent de vertegenwoordiger van de vennootschap, waardoor je een externe verantwoordelijkheid draagt.

Je kan als bestuurder persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor fouten en nalatigheden bij het stellen van een bestuurshandeling.

Het risico om aansprakelijk gesteld te worden, bestaat niet enkel voor statutair benoemde bestuursorganen, zoals de leden van de Raad Van Bestuur of het Dagelijks Bestuur. Ook feitelijke bestuurders, die geen formeel mandaat hebben maar in de praktijk toch het bestuur waarnemen, kunnen op dezelfde manier aansprakelijk gesteld worden.

Wees je als bestuurder bewust van de mogelijke risico’s die hiermee gepaard gaan en hoe je je daartegen kan beschermen. Zo kom je niet voor verrassingen te staan.

Waarvoor is een bestuurder aansprakelijk?

Bestuurders kunnen aansprakelijk gesteld worden voor diverse zaken, onder andere:

• een gewone bestuursfout (bijvoorbeeld het niet protesteren van een factuur);
• inbreuken op de wet of de statuten (bijvoorbeeld het laattijdig neerleggen van de jaarrekening);
• de gemeenrechtelijke onrechtmatige daad (bijvoorbeeld misbruik van vennootschapsgoederen);
• strafrechtelijke inbreuken (bijvoorbeeld sociaalrechtelijke, fiscale of milieurechtelijke overtredingen);
• bijzondere aansprakelijkheidsgronden, zoals “wrongful trading”.

“Wees als bestuurder beducht voor opkomende aansprakelijkheidsrisico’s. Denk bijvoorbeeld aan het toenemend belang van ESG-normen, en de verplichtingen hieromtrent op vlak van rapportering en transparantie.”

In de praktijk stellen we vast dat bestuurders veelal aangesproken worden voor fouten gelinkt aan een faillissement, schendingen van de rechten van werknemers (bijvoorbeeld seksuele discriminatie of onrechtmatig ontslag) of inbreuken op het vennootschapsrecht.

Door wie kan de bestuurder aansprakelijk gesteld worden?

Bestuurders kunnen zowel aansprakelijk gesteld worden door de vennootschap als door derden. Met de invoering van Boek 6 BW (omtrent buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht) kunnen bestuurders sinds 1 januari 2025 ook rechtstreeks aansprakelijk worden gesteld door contractspartijen van de vennootschap. Voorheen was dit principieel niet mogelijk. Deze wetswijziging brengt daardoor een aanzienlijke verzwaring met zich mee van het aansprakelijkheidsrisico voor bestuurders.

“Door het wegvallen van de quasi-immuniteit wordt er een extra deur geopend om bestuurders aan te spreken. Bestuurders komen hierdoor meer en meer in de vuurlinie te staan.”

In de praktijk zien we dat de meeste vorderingen wegens bestuurdersaansprakelijkheid worden ingesteld door de vennootschap zelf (actio mandati), aandeelhouders, werknemers en ook de overheid, voornamelijk op strafrechtelijk gebied.

En wat in geval van een fout?

Omdat je als bestuurder van een vennootschap een belangrijke verantwoordelijkheid hebt, loop je heel wat risico’s om aangesproken te worden. Gelukkig zijn er een aantal maatregelen die je kan nemen om je te beschermen tegen deze aansprakelijkheidsrisico’s. Hierbij een overzicht:

Sluit een adequate bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering af

Het wordt almaar belangrijker om een verzekering af te sluiten die bestuursaansprakelijkheid dekt, ook wel een D&O-verzekering genoemd. Zo’n verzekering biedt onder andere tussenkomst in:

• Juridische verdedigingskosten: discussies omtrent bestuurdersaansprakelijkheid zijn vaak complexe aangelegenheden die handenvol geld kosten. Uit ervaring weten we dat de polissen bestuurdersaansprakelijkheid in eerste instantie een belangrijke buffer bieden voor de vaak hoog oplopende verdedigingskosten.
• Eventuele schadevergoedingen: dit omvat de financiële schade die het gevolg is van een bestuursfout.

Een D&O-verzekering wordt afgesloten door de vennootschap waarin de bestuurder een bestuursmandaat opneemt. De benodigde waarborgen en de gekozen verzekeringslimiet moeten case by case bekeken worden.

Screen je contracten en bouw contractuele bescherming in

Naast de bescherming die een verzekering biedt, moet je ook aandachtig zijn voor de contractuele bescherming en die in de mate van het mogelijke inbouwen. Je aansprakelijkheid kan namelijk vaak beperkt of zelfs uitgesloten worden via clausules in een contract.

Dit kan zowel in de bestuurdersovereenkomst (= het contract tussen de vennootschap en de bestuurder), in de overeenkomsten van de vennootschap met haar klanten en leveranciers, als in de “Algemene Voorwaarden” van de vennootschap.

“Een goede manier om jezelf als bestuurder te beschermen, is door een D&O-verzekering af te sluiten én de nodige contractuele bescherming te voorzien.”

Overige beschermingsmechanismen

Een aantal andere beschermingsmechanismen die zeker het vermelden waard zijn:

• Wettelijke bescherming: de wet biedt bestuurders ook enige bescherming door de aansprakelijkheid te beperken. Het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (kort: het WVV) voorziet bijvoorbeeld een “CAP”. Dit is een financiële bovengrens van aansprakelijkheid. Conform het WVV kunnen bestuurders ook enkel aansprakelijk gesteld worden indien zij kennelijk buiten de marge handelen van wat een normaal voorzichtige bestuurder had gedaan.
• Alertheid bij het besturen: je kan ontslag van je mandaat vragen of kwijting van de Algemene Vergadering. Ben je niet akkoord met een bepaalde beslissing? Dan doe je er goed aan om je bezwaar te laten notuleren en de fout te melden aan het collectieve bestuur van de vennootschap. Zo kan je latere aansprakelijkheid voorkomen. Aangezien bestuurders in principe hoofdelijk aansprakelijk zijn, wat inhoudt dat een vordering in de meeste gevallen tegen alle bestuurders kan worden gesteld, moeten zij hierin dubbel alert zijn.
• Preventie: denk ook zeker na over preventieve maatregelen voor het inperken van je bestuurdersaansprakelijkheid. Omarm risicomanagement, implementeer duidelijke procedures binnen de vennootschap om fouten te voorkomen, houd je kennis over bestuurdersaansprakelijkheid up-to-date, …

Dienstverlening Vanbreda Risk & Benefits

Met een almaar toenemende exposure voor bestuurders, is een D&O-verzekering vandaag echt geen overbodige luxe. Deze polis wordt volledig op maat van de vennootschap onderschreven. Vanbreda Risk & Benefits houdt als gespecialiseerde verzekeringsmakelaar steeds de vinger aan de pols om voor jou als bestuurder de meest complete, maar ook competitieve oplossing te bekomen.