Vanaf wanneer gelden de nieuwe informatieverplichtingen?
De precontractuele informatieplicht geldt in België al vele jaren voor alle “commerciële samenwerkingsovereenkomsten”. Een klassiek voorbeeld zijn de franchisecontracten.
De recente wijzigingen zijn in de volgende scenario’s van toepassing:
- Nieuwe overeenkomsten vanaf 1 september 2024;
- Bestaande overeenkomsten die na die datum worden hernieuwd of wezenlijk gewijzigd;
- Extra financiële informatie vanaf 1 maart 2025 voor nieuwe of hernieuwde overeenkomsten.
Concreet: als u nu een nieuwe franchiseovereenkomst of een bestaande franchiseovereenkomst verlengt of wijzigt, moet u rekening houden met alle nieuwe regels.
Bij een hernieuwing of wijziging van een lopende franchiseovereenkomst tussen dezelfde partijen gelden, onder bepaalde voorwaarden, vereenvoudigde informatieverplichtingen. In dat geval volstaat het om het ontwerp van de nieuwe overeenkomst én een vereenvoudigd informatiedocument te bezorgen, dat enkel de gewijzigde elementen ten opzichte van de oorspronkelijke overeenkomst bevat.
Wat houden de informatieverplichtingen precies in?
1. Tijdig ontwerpcontract én PID bezorgen
Wat niet wijzigt is dat u minstens 1 maand voor het sluiten van de franchiseovereenkomst twee documenten aan de kandidaat-franchisenemer moet overhandigen (schriftelijk of per e-mail):
- Ontwerp van de franchiseovereenkomst: de volledige draft van het contract.
- Precontractueel Informatiedocument (PID): een apart document met verplichte info.
In die maand mag u geen contract (behalve eventueel een geheimhoudingsovereenkomst) laten tekenen en geen enkele betaling of vergoeding vragen. Wijzigt u het ontwerpcontract in die maand, dan begint de termijn opnieuw te lopen (tenzij de kandidaat die wijziging zelf vroeg).
2. Het nieuwe juridische luik in het PID
Wat is er veranderd? De wet van 9 februari 2024 heeft artikel X.28 WER grondig herschreven. Vroeger leidde de vage formulering van de wet ertoe dat franchisegevers uit voorzichtigheid het volledige ontwerpcontract letterlijk overnamen in het PID. Dit maakte het document onoverzichtelijk en ondoeltreffend. De wetgever wil daar nu komaf mee maken.
Het PID moet voortaan functioneren als een ‘red flag’-document: een helder overzicht van de belangrijkste contractuele bepalingen, zodat de kandidaat-franchisenemer met kennis van zaken kan beslissen.
Enkele kernpunten die voortaan zeker in het PID moeten staan:
- Looptijd en beëindiging: Hoe lang duurt de overeenkomst, hoe kan ze verlengd of stopgezet worden, en welke financiële gevolgen heeft dat.
- Kosten en investeringen: Welke opstartkosten én doorlopende kosten draagt de franchisenemer? (Denk aan instapfee, marketingbijdragen, IT-licenties, opleiding, voorraad, huur.) Vermeld ook of die kunnen wijzigen (bv. indexatie).
- Minimumomzet of -afnames: Moet de franchisenemer een minimale omzet halen of hoeveelheid aankopen doen? Zo ja, wat als die norm niet wordt behaald (boete, beëindiging…)?.
Bovenstaande zijn enkele voorbeelden uit artikel X.28 van het Wetboek Economisch recht, controleer dus zorgvuldig of uw PID al deze zaken behandelt.
3. Het nieuwe financieel-economische luik in het PID
Naast de juridische kernpunten moet de franchisegever de (kandidaat-)franchisenemer ook een realistisch beeld geven van de economische kant van de samenwerking. Deze verplichting bestond al, maar is met het koninklijk besluit van 19 augustus 2024 uitgebreid.
Gedacht kan worden aan:
- De potentiële uitbreidingsplannen van de franchisegever;
- De potentiële uitbreidingsplannen van concurrenten in het werkgebied;
- Informatie over gebruikelijke investeringen, inclusief een schatting van de te investeren bedragen;
- Een schatting van de inkomsten en uitgaven over een periode van minimaal drie jaar.
Voor meer details over wat zo’n financieel luik inhoudt, kunt u terecht in onze eerdere blogpost.
Wat zijn de gevolgen wanneer u de regels niet naleeft?
De wetgever heeft stevige sancties voorzien om ervoor te zorgen dat franchisegevers deze regels respecteren. De sancties zijn afhankelijk van de specifieke tekortkoming:
- PID (of ontwerp) niet tijdig gegeven: De franchisenemer kan de franchiseovereenkomst binnen 2 jaar na ondertekening nietig laten verklaren. Dit heeft tot gevolg dat het contract juridisch nooit heeft bestaan. U moet mogelijks alle ontvangen bedragen terugbetalen (instapvergoeding, royalties, voorraad, ...) en kunt bovendien veroordeeld worden tot een schadevergoeding voor gemaakte kosten (investeringen, huur, personeel, etc.). De franchisenemer kan in bepaalde gevallen afstand doen van de nietigheidssanctie, maar dat is niet vanzelfsprekend. Die afstand moet uitdrukkelijk gemotiveerd worden, en het is vaak moeilijk om de franchisenemer daartoe te bewegen.
- Essentiële info ontbreekt in PID: Ontbreekt één van de verplichte kernpunten (bv. u vergat het concurrentiebeding te vermelden), dan kan de franchisenemer later stellen dat dat specifieke contractbeding nietig is. U kunt die clausule dan niet afdwingen. In extreme gevallen, bij meerdere informatiegebreken, kan dit ook de hele overeenkomst aantasten.
- Financiële info niet (volledig) gegeven: Hier is de sanctie minder “automatisch”: de wet voorziet niet meteen nietigheid als u bijvoorbeeld de exploitatieprognose niet gaf. Desalniettemin kan de franchisenemer op een andere gronden verhaal zoeken – bv. aanvoeren dat hij bij volledige info niet getekend zou hebben (dwaling) of dat u uw precontractuele verplichtingen hebt geschonden (aansprakelijk).
Conclusie
De nieuwe informatieverplichtingen gelden voor commerciële samenwerkingsovereenkomsten die worden gesloten vanaf 1 september 2024 (juridisch luik) en vanaf 1 maart 2025 (financieel-economisch luik), evenals voor hernieuwingen of wijzigingen van bestaande overeenkomsten vanaf die data.
Het is belangrijk dat het PID voldoet aan de inhoudelijke vereisten. Wanneer noodzakelijke gegevens ontbreken in het PID kan de nietigheid van de overeenkomst ingeroepen worden. Gelet op de nietigheidsactie, is het cruciaal om nu in actie te schieten.
