We dromen allemaal van een economische heropleving na COVID-19. De recente geschiedenis leert ons dat er na een crisis vaak een economische boom komt, gestimuleerd door consumptie en technische vooruitgang. Moeten we dan streven naar zon post-COVID-scenario? Ja en nee: een herstel, ja, daar dromen we van, maar niet echt een herstel zoals in de Trente Glorieuses. Voor ons is een economisch herstel vandaag de dag niet meer mogelijk zonder rekening te houden met het milieu en de mens. Tijd dus voor een ecolonomische ontwikkeling.
De geschiedenis is een opeenvolging van crisissen, gevolgd door periodes van herstel en zelfs voorspoed. Kortom, een geschiedenis die bestaat uit veerkracht. Een van de meest spectaculaire periodes waren de beroemde Trente Glorieuses. Tussen 1945 en 1975 heeft de westerse wereld (en vooral een naoorlogs Europa) zijn meest intense economische ontwikkeling doorgemaakt. Een periode die veel mensen, en vooral economen, nostalgisch blijven idealiseren.
De geschiedenis is een opeenvolging van crisissen, gevolgd door periodes van herstel en zelfs voorspoed. Kortom, een geschiedenis die bestaat uit veerkracht. Een van de meest spectaculaire periodes waren de beroemde Trente Glorieuses. Tussen 1945 en 1975 heeft de westerse wereld (en vooral een naoorlogs Europa) zijn meest intense economische ontwikkeling doorgemaakt. Een periode die veel mensen, en vooral economen, nostalgisch blijven idealiseren.
De economische mythe van de "Trente Glorieuses"
Laten we eerst even bekijken wat deze Trente Glorieuses concreet inhielden.Ze stonden inderdaad voor:
- Een solide economische groei;
- Een baby boom;
- Een situatie van (bijna) volledige werkgelegenheid;
- Lonen die sneller stegen dan de inflatie;
- Een daling van de ongelijkheid.
- Een heropleving gebaseerd op industrieën zoals staal, cement, plastic en op de modernisering (chemische meststoffen, pesticiden) en mechanisering (tractoren) van de landbouw;
- Een economische boom gedreven door en afhankelijk van massale oliewinning;
- De opkomst van de consumptiemaatschap- pij waarbij massaal wordt gekocht en geproduceerd.
De verschillende crisissen die zich daarna zullen voordoen worden altijd gevolgd door een herstel, maar dit wordt steeds ingewikkelder:
- Groei genereren door consumptie wordt moeilijk wanneer in de basisbehoeften van de consumenten is voorzien, waardoor we voortdurend nieuwe behoeften moeten creëren, de prijzen moeten verlagen, enz. Fast- fashion en geprogrammeerde veroudering zijn uitstekende voorbeelden van de toename van deze logica.
- Regeringen worden gedwongen bezuinigingsplannen door te voeren die leiden tot een verdere toename van de ongelijkheid.
Het stedelijk erfgoed
Op het gebied van stedenbouw hebben de Trente Glorieuses veel overblijfselen nagelaten. In onze stiel worden we er elke dag mee geconfronteerd:- Leeglopende stadscentra (vooral die van kleine steden) omdat slecht doordachte stadsplannen hun potentiële aantrekkingskracht hebben weggenomen;
- Een verbrokkeling van ruimten (uni-functioneel);
- De gebouwen en de gebouwde omgeving raken snel verouderd;
- Koning auto, minder opvallend dan voorheen in de stad maar alomtegenwoordig daarbuiten;
- Peri-urbane gebieden die zijn ontsierd door de groei (en achteruitgang) van industrieterreinen/zones waar niet-duurzame gebouwen elkaar opvolgen (we noemen ze vaak schoen- dozen);
- Sommige winkelcentra lijken te veel op elkaar en zijn te geconcentreerd op bepaalde sectoren (bijv. kledij);
- Volledig verlaten gebieden, met name in Frankrijk: plattelandsgebieden, maar ook (peri-) stedelijke verlaten gebieden (industrie-, spoorweg-, handels- en tertiair braakland, woningen ...).
Naar een ecolonomische aanpak
Ja, wij blijven geloven in vooruitgang, in innovatie en economische ontwikkeling in de vorm van nieuwe vastgoed- en winkelprojecten, maar niet met het recept van de Trente Glorieuses. Ook al lijken deze wonderbaarlijk op korte termijn (hoewel betwistbaar als je de keerzijde van de medaille kent), het is vandaag gewoon niet meer toepasbaar, of toch niet met dezelfde ingrediënten.Wat is dan "anders" voor ons?
Dat is een ecolonomische toekomst: een herstel van de consumptie, maar niet van de hyperconsumptie.We hebben het toppunt bereikt van de hyperconsumptiemaatschappij. Het is deze samenleving die het (trage) economische herstel na de crisis van 2008 (mede dankzij de versnelde digitalisering) een impuls heeft gegeven. Na de gezondheidscrisis rekenen zowel politici als economische actoren uiteraard op een nieuwe heropleving van deze consumptie. En wij ook. Maar onder ons gezegd, we hopen dat «anders consumeren» of «minder, maar beter» de overhand zal krijgen.
Een heropleving, maar niet ten koste van het milieu en de mensen
Omdat we geen keuze hebben: er staat enorm veel op het spel voor het milieu en de mens en er zijn toezeggingen gedaan, met name met het Akkoord van Parijs. We moeten er mee omgaan, niet «ertegen zijn» of «ondanks denken». Wij zijn er in ieder geval van overtuigd dat zelfs uit economisch oogpunt de ouderwetse recepten achterhaald zijn. Het is tijd om de zaken opnieuw uit te vinden en aan te passen voor meer soberheid en een meer circulaire en verplaatste economie.Stadsvernieuwing, maar niet ongebreideld
We hebben nood aan:- Een grotere functionele mix: dit is echt de kern van onze aanpak. Als steden terug dichter moeten worden bevolkt kunnen we net zo goed terugkeren naar een meer geïntegreerd aanbod en werk, huisvesting, winkels, kantoren, diensten en logistiek bij elkaar brengen
- Projecten die echt goed zijn voor de steden en gebieden: die het bestaande aanbod aanvullen, verfraaien, hun aantrekkingskracht versterken ...
- Vastgoedprojecten die opnieuw investeren in braakliggend terrein en gebouwen die meer modulair zijn en aan de behoeften kunnen worden aangepast om zo leegstand door veroudering te voorkomen.
- Resoluut zachtere mobiliteit geïntegreerd in elk nieuw stads-, vastgoed- of winkelplan: de lockdowns hebben laten zien hoe een wereld zonder files eruit zou kunnen zien. Laat dit ons op lange termijn inspireren!
- Projecten die samen met de actoren en gebruikers van een gebied worden opgezet, in een logica van collectieve intelligentie.
Conclusie
De wereld na COVID-19 zit vol uitdagingen. Bij GeoConsulting geven we er de voorkeur aan ons deze «andere» ecolonomische wereld voor te stellen, eerder dan te dromen van een terugkeer naar de «vorige wereld» of een «wonderbaarlijk» herstel waarvan de ecologische en sociale gevolgen pas na enkele jaren of decennia voelbaar zullen zijn.Wij kiezen er daarom voor te geloven in deugdzame initiatieven en je te inspireren door je te tonen wat voor ons de nieuwe weg vooruit is.
Nieuws
De gemoedsrust van een cyberverzekering
Lees meer
Functionele diversiteit: een kans of een hindernis voor ontwikkelaars?
Lees meer
